[Event "PGN4people Demo"]
[Site "?"]
[Date "2022.06.01"]
[Round "?"]
[White "Sample PGN"]
[Black "for PGN4people demo"]
[Result "*"]
[EventDate "????.??.??"]
[ECO "B99"]
[PlyCount "31"]
{We consider several good moves for White.} 1.e4 {“Best by test!” —RJF.} (
{When 1.e4 doesn’t provide enough of a challenge for Black, White turns to}
1.d4 {Well suited to fighting for long-term pressure, using slower,
more-positional methods.} 1...Nf6 ( 1...d5 2.c4 e6 ( 2...dxc4 3.Nf3 ( 3.e4 e5 (
3...Nf6 4.e5 ( 4.Nc3 e5 5.Nf3 exd4 6.Qxd4 Qxd4 7.Nxd4 Bc5 8.Ndb5 Na6 ) 4...Nd5
5.Bxc4 Nb6 6.Bb3 ( 6.Bd3 Nc6 7.Ne2 ( 7.Be3 Nb4 8.Be4 f5 9.exf6 exf6 10.Nc3 f5 )
7...Bg4 8.f3 Be6 9.Nbc3 Bc4 10.Bxc4 Nxc4 11.Qb3 Nb6 ) 6...Nc6 7.Ne2 ( 7.Nf3 Bg4
8.Bxf7+ Kxf7 9.Ng5+ Ke8 10.Qxg4 Qxd4 11.Qe2 Qxe5 12.Be3 Nd5 13.Nf3 Qf5 14.O-O
Rd8 15.Nc3 e6 16.Rfe1 Be7 ) 7...Bf5 8.Nbc3 e6 9.O-O Qd7 10.a3 Be7 ) ( 3...Nc6
4.Be3 ( 4.d5 Ne5 5.Bf4 Ng6 6.Bg3 e5 7.Nf3 Bd6 8.Bxc4 a6 ) ( 4.Nf3 Bg4 5.Bxc4 e6
6.Bb5 Ne7 7.Nbd2 a6 8.Be2 Ng6 9.h3 Bxf3 10.Nxf3 Nh4 ) 4...Nf6 5.f3 e5 6.d5 Ne7
7.Bxc4 a6 8.Ne2 Ng6 9.O-O Bd6 10.Qd2 Qe7 11.Bd3 Bd7 12.Nbc3 O-O ( 12...Nh5 )
13.Ng3 ) ( 3...c5 4.d5 e6 5.Bxc4 Nf6 6.Nc3 exd5 7.Nxd5 Nxd5 8.Bxd5 Be7 9.Nf3
O-O 10.O-O Qb6 11.Be3 Na6 12.Ne5 ) ( 3...b5 4.a4 c6 5.b3 Nf6 6.e5 Nd5 7.axb5
cxb5 8.bxc4 ) 4.Nf3 exd4 5.Bxc4 Bb4+ ( 5...Nc6 6.O-O Be6 7.Bxe6 fxe6 8.Qb3 Qd7
9.Qxb7 Rb8 10.Qa6 Nf6 11.Nbd2 ) 6.Nbd2 ( 6.Bd2 Bxd2+ 7.Nbxd2 Nc6 8.O-O Qf6
9.Re1 Nge7 10.b4 a6 11.e5 Qg6 12.Qb3 Be6 13.Ne4 O-O 14.Nc5 Bxc4 ) 6...Nc6 7.O-O
Nf6 8.e5 Nd5 9.Nb3 Nb6 10.Bg5 ( 10.Bb5 Qd5 ( 10...O-O 11.Bxc6 bxc6 12.Nbxd4 )
11.Nfxd4 O-O 12.Nxc6 Qxb5 13.Nxb4 Qxb4 ) 10...Be7 ) ( 3.e3 e5 ( 3...Nf6 4.Bxc4
e6 5.Nf3 c5 ) ( 3...b5 $2 4.a4 c6 5.axb5 cxb5 6.Qf3 $1 ) 4.Bxc4 exd4 5.exd4 Nf6
6.Nf3 ( 6.Qb3 Qe7+ 7.Ne2 Qb4+ 8.Nbc3 Qxb3 9.Bxb3 Bd6 ) 6...Be7 7.Nc3 O-O 8.h3 (
8.O-O Bg4 9.h3 Bh5 10.g4 Bg6 11.Ne5 c5 12.Be3 cxd4 13.Qxd4 ) 8...Nbd7 9.O-O Nb6
10.Bb3 c6 ) ( 3.Nc3 a6 ( 3...e5 4.e3 exd4 5.exd4 Nf6 6.Bxc4 Be7 7.Nf3 ) 4.e4 b5
5.a4 b4 6.Na2 Bb7 ( 6...e6 7.Bxc4 Bb7 8.f3 c5 9.Ne2 cxd4 10.Nxd4 Bd6 11.Be3 Ne7
12.Qd2 $18 ) 7.f3 Nc6 $1 8.d5 Na5 9.Bd2 e6 10.dxe6 fxe6 ) 3...Nf6 4.e3 ( 4.Qa4+
c6 ( 4...Nc6 5.Nc3 Nd5 6.e4 Nb6 7.Qd1 Bg4 8.d5 Ne5 9.Bf4 Bxf3 10.gxf3 Qd6
11.Bg3 g5 12.h4 ) ( 4...Nbd7 5.Nc3 e6 6.e4 ) 5.Qxc4 Bf5 6.Nc3 e6 7.g3 Nbd7
8.Bg2 Be7 9.O-O O-O 10.e3 Ne4 ) 4...e6 5.Bxc4 c5 6.O-O a6 7.Qe2 ) ( 2...c6
3.Nf3 ( 3.cxd5 cxd5 4.Nc3 Nf6 ) ( 3.Nc3 e6 4.e4 dxe4 5.Nxe4 Bb4+ 6.Bd2 Qxd4
7.Bxb4 Qxe4+ 8.Be2 Na6 9.Bc3 Ne7 10.Bxg7 Rg8 ) 3...Nf6 4.Nc3 ( 4.e3 Bf5 5.Nc3
e6 6.Nh4 Be4 ) 4...dxc4 ( 4...e6 5.e3 ( 5.Bg5 h6 6.Bxf6 ( 6.Bh4 dxc4 7.e4 g5
8.Bg3 b5 9.Be2 Bb7 ) 6...Qxf6 7.e3 Nd7 ) 5...Nbd7 6.Bd3 dxc4 7.Bxc4 b5 8.Bd3 )
5.e3 ( 5.e4 b5 ) ( 5.a4 Bf5 6.Ne5 ( 6.e3 ) ) 5...b5 6.a4 b4 7.Nb1 Ba6 ) (
2...Nc6 ) 3.Nc3 c5 ( 3...Nf6 4.Bg5 Be7 5.e3 O-O 6.Nf3 Nbd7 7.Rc1 ( 7.Qc2 c6 (
7...c5 8.O-O-O Qa5 9.Kb1 ( 9.h4 cxd4 10.Nxd4 Bb4 11.Nb3 Qb6 12.Kb1 dxc4 13.Bxc4
Qc6 ) 9...dxc4 10.Bxc4 cxd4 11.Rxd4 ( 11.exd4 b5 12.Bxb5 Rb8 13.Bd3 Ba6 )
11...h6 ( 11...e5 12.Rh4 Re8 13.Nd5 g6 14.Nc7 ) 12.h4 b5 13.Bxb5 ) 8.O-O-O dxc4
( 8...Re8 9.Kb1 a6 10.h4 b5 11.c5 b4 12.Na4 a5 13.Bxf6 Bxf6 14.Ng5 ) ( 8...a6
9.Kb1 dxc4 10.Bxc4 Nd5 11.Bxe7 Qxe7 12.Ne4 ) 9.Bxc4 b5 ( 9...Nd5 10.Bxe7 Qxe7
11.Kb1 Nxc3+ 12.Qxc3 c5 ) 10.Bd3 Bb7 ( 10...b4 11.Na4 ) 11.Kb1 h6 12.h4 Rc8
13.Rh3 Qa5 ) ( 7.Qb3 b6 ) 7...c6 ( 7...a6 8.b3 ( 8.c5 c6 9.Be2 e5 10.O-O h6
11.Bh4 exd4 12.exd4 g5 13.Bg3 Nh5 ) ( 8.cxd5 exd5 9.Bd3 c6 10.O-O Re8 11.Bb1
Nf8 ) 8...h6 9.Bh4 Bb4 10.Bd3 c5 11.O-O cxd4 ( 11...Qa5 12.Qc2 Ba3 13.Rb1 Bb4
14.Rfc1 Ba3 ) 12.exd4 Qa5 13.Qc2 dxc4 14.bxc4 ) ( 7...dxc4 8.Bxc4 c5 9.O-O a6
10.Be2 ( 10.dxc5 Nxc5 ( 10...Bxc5 11.Ne4 Be7 12.Nd6 ) 11.Nd4 ) 10...cxd4
11.Nxd4 Qb6 12.Qc2 ( 12.Qb3 ) 12...Re8 13.Rfd1 Nf8 ) 8.Bd3 ( 8.Qc2 a6 9.a4 (
9.cxd5 exd5 10.Bd3 Re8 11.O-O Nf8 12.Rfe1 Be6 13.a3 Nh5 ) 9...Re8 ( 9...h6
10.Bf4 ) ( 9...Ne4 ) 10.Bd3 dxc4 11.Bxc4 Nd5 12.Bxe7 ( 12.Bf4 Nxf4 13.exf4 c5
14.dxc5 Qc7 15.O-O Qxf4 16.Ne4 Nxc5 17.Nxc5 Bxc5 18.Bd3 b6 19.Bxh7+ Kh8 (
19...Kf8 ) 20.Be4 Ra7 ( 20...Rb8 ) 21.b4 Bf8 22.Qc6 Rd7 23.g3 Qb8 24.Ng5 Red8
25.Bg6 Qe5 ( 25...fxg6 26.Qe4 Bxb4 27.Qh4+ Kg8 28.Qh7+ Kf8 29.Qh8+ Ke7 )
26.Nxf7+ Rxf7 27.Bxf7 Qf5 28.Rfd1 Rxd1+ 29.Rxd1 Qxf7 30.Qxc8 Kh7 31.Qxa6 Qf3
32.Qd3+ ) 12...Qxe7 13.O-O Nb4 ) 8...dxc4 9.Bxc4 Nd5 10.Bxe7 Qxe7 11.O-O Nxc3
12.Rxc3 e5 13.dxe5 ( 13.Bb3 exd4 14.exd4 Nf6 ( 14...Nb6 15.Re1 Qf6 16.Qe2 Bf5
17.Qe7 ) 15.Re1 Qd6 16.Rce3 Bg4 17.h3 Bxf3 ( 17...Bh5 18.g4 Bg6 19.Re5 Rad8
20.Qc1 ) 18.Rxf3 ) ( 13.h3 e4 ( 13...exd4 14.exd4 ) 14.Nd2 Nf6 15.Qc2 Bf5 ) (
13.Qc2 exd4 14.exd4 Nb6 15.Re1 Qd8 16.Bb3 Nd5 17.Bxd5 Qxd5 18.Re5 Qd6 19.Qe4 f6
) ( 13.Qb1 exd4 ( 13...e4 14.Nd2 Qf6 15.b4 ( 15.Bb3 ) ) 14.exd4 Nb6 ( 14...Nf6
15.Re1 Qd6 16.h3 ( 16.Rce3 Bg4 17.Ne5 Qxd4 18.Qc1 ) 16...Bd7 17.Rce3 Rae8
18.Re5 ) 15.Bb3 ( 15.Re1 Qd8 16.Bd3 h6 17.Ne5 Be6 ) 15...Qf6 ( 15...Bd7 16.Re1
Qd6 17.Ng5 g6 18.Rf3 Bf5 19.Nxf7 Qxd4 ( 19...Rxf7 20.Bxf7+ Kxf7 21.g4 ) 20.Nh6+
Kh8 21.Nxf5 ) 16.Re1 ( 16.Re3 Bg4 17.Qe4 Bxf3 18.Rxf3 Rae8 19.Qd3 Qd6 )
16...Be6 ( 16...Bg4 17.Qe4 ) ( 16...Bf5 17.Qc1 Rad8 18.Re5 Nd7 19.Rce3 Rfe8
20.Qe1 ) 17.Bxe6 fxe6 18.Rce3 Rae8 ) 13...Nxe5 14.Nxe5 Qxe5 15.f4 Qe4 (
15...Qf6 16.f5 b5 ( 16...a5 17.a4 Rb8 18.Qc2 Bd7 19.Rd3 Rbd8 20.Qd2 b5 21.Bxb5
( 21.axb5 ) ) 17.Bb3 ( 17.Bd3 b4 18.Rc5 Re8 ) 17...b4 18.Rc5 Ba6 19.Rf4 Rad8 )
16.Qe2 ( 16.Bd3 Qxe3+ 17.Kh1 Qe7 18.f5 Qf6 ) ( 16.Qe1 Bf5 17.Bd3 Qd5 18.e4 Qd4+
19.Qf2 Qxf2+ 20.Kxf2 ) ( 16.Bb3 Be6 $2 ( 16...Bf5 ) 17.Bc2 Qb4 ( 17...Qd5 18.f5
Qxd1 19.Rxd1 Bc8 20.e4 ) 18.f5 Qxb2 19.Qe1 Bd7 20.f6 ) 16...Bf5 17.Bd3 Qe6
18.e4 Rfe8 19.Re1 Qd6 ) 4.cxd5 exd5 5.Nf3 Nc6 6.g3 Nf6 7.Bg2 Be7 8.O-O O-O
9.Bg5 cxd4 10.Nxd4 h6 11.Be3 Re8 12.Rc1 ( 12.Qb3 Na5 13.Qc2 Bg4 14.Nf5 Bb4
15.Bd4 ( 15.h3 Bxf5 16.Qxf5 Bxc3 17.bxc3 Nc4 ( 17...Rxe3 ) ) 15...Rc8 16.Ne3 (
16.Qa4 Nc6 17.Bxf6 Qxf6 ) ) ( 12.Qa4 Bd7 ( 12...Na5 13.Rad1 Nc4 14.Bc1 )
13.Rad1 ( 13.Qb3 Na5 14.Qc2 Rc8 15.Rad1 Nc4 16.Bc1 Bb4 17.Nxd5 Nxd5 18.Bxd5 Qe7
) 13...Nb4 14.Qb3 a5 15.a4 Rc8 ) 12...Bf8 ( 12...Be6 13.Nxc6 bxc6 14.Na4 Qa5
15.a3 ) ( 12...Bg4 13.h3 Be6 14.Kh2 ( 14.Qc2 Qd7 15.Nxe6 fxe6 16.Rfd1 )
14...Qd7 ( 14...Qa5 15.Qa4 Qxa4 16.Nxa4 Bd7 17.Nc3 Nxd4 18.Bxd4 Bc6 19.e3 Ne4
20.Rc2 ) 15.Qc2 ( 15.Nxc6 bxc6 16.Na4 ) 15...Rac8 ) 13.Na4 ( 13.a3 Bg4 14.h3
Be6 15.Nxc6 bxc6 16.Bd4 Bd7 17.Qd3 Nh7 18.Be3 Ng5 ) 13...Bd7 ( 13...Ng4 14.Nxc6
bxc6 15.Bd4 ) 14.Nc5 Ne5 ( 14...Na5 15.b3 Rc8 16.Nxd7 Qxd7 17.Qd3 ) 15.Nxd7
Qxd7 ) ( 1...f5 2.g3 ( 2.c4 Nf6 ( 2...e6 3.Nc3 d5 4.e3 Bd6 5.Nf3 c6 ) 3.g3 e6
4.Bg2 ) 2...Nf6 3.Bg2 g6 4.Nf3 Bg7 5.O-O O-O 6.c4 d6 7.Nc3 ) 2.c4 ( 2.Nf3 ) (
2.Bg5 ) ( 2.Nc3 ) ( 2.Bf4 ) ( 2.g3 ) 2...e6 ( 2...g6 3.Nc3 ( 3.Nf3 ) 3...Bg7 (
3...d5 ) ( 3...d6 ) 4.e4 ( 4.Nf3 ) ( 4.g3 ) 4...d6 ( 4...O-O 5.Nf3 ( 5.Be2 ) (
5.f3 ) ( 5.Be3 ) ( 5.f4 ) ( 5.e5 Ne8 6.f4 ( 6.Nf3 ) ( 6.Be3 ) 6...d6 ( 6...c6 )
( 6...c5 ) 7.Nf3 ( 7.Be3 c6 ( 7...c5 8.Nf3 ( 8.dxc5 Nc6 ( 8...Qa5 ) ( 8...Na6 )
9.cxd6 ( 9.Nf3 ) ( 9.exd6 ) ( 9.Qd2 ) 9...exd6 10.Nf3 ( 10.Ne4 Bf5 11.Ng3 Be6
12.Nf3 Qc7 13.Qb1 dxe5 14.f5 e4 15.fxe6 exf3 16.gxf3 f5 17.f4 Nf6 18.Be2 Rfe8
19.Kf2 Rxe6 20.Re1 Rae8 21.Bf3 Rxe3 22.Rxe3 Rxe3 23.Kxe3 Qxf4+ ) ) ) ( 7...Nc6
) ( 7...dxe5 ) 8.Be2 Nc7 9.Nf3 Nd7 10.Qd2 ( 10.O-O ) 10...f6 11.O-O-O Qe8
12.exd6 exd6 13.Rde1 d5 14.f5 Nb6 15.Bf4 Qd8 16.c5 Nc4 17.Bxc4 dxc4 18.fxg6
hxg6 19.Qe2 b5 20.cxb6 axb6 ) 7...Nd7 ( 7...c5 ) ( 7...dxe5 ) ( 7...Bg4 ) )
5...d6 ) 5.Nf3 ( 5.f3 ) ( 5.Be2 ) ( 5.f4 ) ( 5.h3 ) 5...O-O ( 5...Bg4 ) (
5...c6 ) ( 5...Nbd7 ) ( 5...c5 ) ( 5...Nc6 ) 6.Be2 ( 6.h3 ) ( 6.Be3 ) ( 6.Bg5 )
( 6.Bd3 ) ( 6.g3 ) 6...e5 ( 6...Nbd7 ) ( 6...Na6 ) ( 6...c5 ) ( 6...Bg4 ) 7.O-O
( 7.Be3 ) ( 7.d5 ) ( 7.dxe5 ) ( 7.Bg5 ) 7...Nc6 ( 7...Nbd7 ) ( 7...Na6 ) (
7...exd4 ) ( 7...c6 ) 8.d5 ( 8.Be3 ) ( 8.dxe5 ) ( 8.h3 ) ( 8.Bg5 ) ( 8.Re1 )
8...Ne7 ( 8...Nb8 ) ( 8...Nd4 ) ( 8...Nb4 ) 9.Ne1 ( 9.b4 ) ( 9.Nd2 ) ( 9.Bg5 )
( 9.Bd2 ) 9...Nd7 ( 9...Ne8 ) ( 9...c5 ) ( 9...a5 ) ( 9...c6 ) ( 9...h6 )
10.Be3 ( 10.Nd3 ) ( 10.f3 f5 ( 10...a5 ) ( 10...a6 ) ( 10...Kh8 ) 11.Be3 (
11.g4 ) ( 11.Nd3 ) 11...f4 12.Bf2 g5 13.a4 ( 13.Rc1 ) ( 13.Nd3 Nf6 ( 13...Ng6
14.c5 ( 14.Rc1 ) ( 14.g4 ) 14...Nf6 15.Rc1 Rf7 16.Kh1 ) ( 13...Rf6 ) ( 13...h5
) 14.c5 ( 14.g4 ) ( 14.b4 ) ) 13...Ng6 ( 13...a5 ) ( 13...h5 ) ( 13...Nf6 )
14.a5 ( 14.Nb5 ) ( 14.Nd3 ) ) ( 10.Bd2 ) ( 10.Nf3 ) ( 10.g4 ) 10...f5 ( 10...a5
) 11.f3 f4 12.Bf2 g5 13.a4 ( 13.Rc1 ) ( 13.Nd3 ) ( 13.b4 ) 13...Ng6 ( 13...a5 )
( 13...h5 ) ( 13...Nf6 ) ( 13...Rf6 ) ( 13...a6 ) 14.a5 ( 14.Nb5 ) ( 14.Nd3 )
14...h5 ( 14...Rf7 ) ( 14...Kh8 ) ( 14...Nf6 ) ( 14...a6 ) 15.Nb5 Nf6 16.Nxa7
Bd7 17.c5 ) ( 2...d6 ) ( 2...c5 3.d5 b5 ) 3.Nf3 ( 3.g3 ) ( 3.Nc3 Bb4 ) 3...d5 (
3...b6 ) ( 3...Bb4+ ) 4.Nc3 ( 4.g3 ) ( 4.Bg5 ) 4...c6 ( 4...Be7 ) ( 4...Bb4 ) (
4...Nbd7 ) 5.e3 ( 5.Bg5 ) ( 5.cxd5 ) ( 5.g3 ) ( 5.Qb3 ) 5...Nbd7 ( 5...a6 ) (
5...Bd6 ) ( 5...Be7 ) ( 5...Bb4 ) ( 5...Ne4 ) 6.Qc2 ( 6.Bd3 ) ( 6.Be2 ) ( 6.b3
) ( 6.a3 ) ( 6.cxd5 ) 6...Bd6 ( 6...Be7 ) ( 6...b6 ) ( 6...a6 ) ( 6...dxc4 ) (
6...Bb4 ) 7.Bd3 ( 7.b3 ) ( 7.Be2 ) ( 7.g4 ) ( 7.Bd2 ) ( 7.e4 ) 7...O-O (
7...dxc4 ) ( 7...Qe7 ) ( 7...e5 ) ( 7...h6 ) 8.O-O ( 8.b3 ) ( 8.Bd2 ) ( 8.e4 )
( 8.a3 ) 8...dxc4 ( 8...e5 ) ( 8...Qe7 ) ( 8...h6 ) ( 8...Re8 ) ( 8...a6 )
9.Bxc4 b5 ( 9...a6 ) ( 9...e5 ) ( 9...Qe7 ) 10.Be2 ( 10.Bd3 ) 10...Bb7 11.Rd1 (
11.e4 ) 11...Qc7 ( 11...Rb8 ) 12.e4 ( 12.Bd2 ) ( 12.h3 ) 12...e5 13.Bg5 ( 13.g3
) ( 13.dxe5 ) 13...exd4 ( 13...Rfe8 ) 14.Rxd4 Ne5 ( 14...b4 ) ( 14...Nc5 )
15.Bxf6 ( 15.g3 ) 15...gxf6 16.g3 ( 16.h3 ) ) ( 1.c4 e5 ( 1...Nf6 2.d4 ( 2.Nf3
g6 ) ( 2.Nc3 ) ( 2.g3 ) ( 2.b3 ) ( 2.e3 ) ) ( 1...e6 2.d4 d5 ( 2...Nf6 ) (
2...c5 ) ) ( 1...c5 2.Nf3 ( 2.Nc3 ) ( 2.g3 ) ( 2.e4 ) 2...Nf6 ( 2...Nc6 ) (
2...g6 ) 3.Nc3 ( 3.d4 ) ( 3.g3 ) 3...Nc6 4.g3 ( 4.d4 ) ( 4.e3 ) 4...g6 ( 4...d5
) 5.Bg2 Bg7 6.O-O O-O 7.d4 d6 ( 7...cxd4 ) 8.d5 ( 8.dxc5 ) 8...Na5 9.Nd2 a6
10.Qc2 Rb8 11.b3 b5 12.Bb2 bxc4 13.bxc4 ) ( 1...f5 ) 2.Nc3 ( 2.g3 Nf6 3.Bg2 d5
( 3...Nc6 ) ( 3...c6 ) 4.cxd5 Nxd5 5.Nc3 Nb6 6.Nf3 Nc6 7.O-O Be7 8.d3 ( 8.a3 )
8...O-O 9.a3 ( 9.Be3 ) 9...Be6 ( 9...a5 ) ( 9...Re8 ) 10.b4 a5 ( 10...f6 ) (
10...Nd4 ) ) ( 2.e3 ) ( 2.Nf3 Nc6 ( 2...d6 ) ( 2...e4 ) ) 2...Nf6 ( 2...Nc6 ) (
2...Bb4 ) ( 2...d6 ) 3.Nf3 ( 3.g3 ) 3...Nc6 4.g3 ( 4.e3 ) ( 4.d4 ) ( 4.a3 ) (
4.e4 ) ( 4.d3 ) 4...Bb4 ( 4...Bc5 5.d3 O-O 6.Bg2 h6 7.O-O d6 8.a3 a6 9.e3 Bb6
10.b3 Bf5 11.h3 Qd7 12.Kh2 Bh7 ) ( 4...d5 5.cxd5 Nxd5 6.Bg2 Nb6 7.O-O Be7 8.d3
( 8.a3 O-O 9.b4 Be6 10.Rb1 f6 11.d3 ) 8...O-O 9.a3 Be6 10.b4 Nd4 11.Bb2 Nxf3+
12.Bxf3 c6 13.Ne4 Nd7 14.Qc2 Bd5 15.Nd2 Rc8 ) ( 4...Nd4 ) ( 4...g6 ) 5.Bg2 (
5.Nd5 Bc5 6.Bg2 d6 7.O-O O-O 8.e3 ( 8.d3 h6 9.e3 a5 10.b3 Nxd5 11.cxd5 Ne7
12.d4 exd4 13.Nxd4 Qd7 ) 8...Bg4 ( 8...Bb6 9.Nxb6 axb6 10.b3 Bf5 11.d3 Qc8
12.Re1 ) 9.h3 Bxf3 10.Bxf3 Nxd5 11.cxd5 Ne7 12.b3 Qd7 ) 5...O-O 6.O-O e4 (
6...Re8 7.Nd5 ( 7.d3 Bxc3 8.bxc3 e4 ) 7...Bc5 8.d3 Nxd5 9.cxd5 Nd4 10.Nd2 d6
11.e3 Nf5 12.Nc4 ) ( 6...Bxc3 7.bxc3 ( 7.dxc3 d6 ) 7...Re8 8.d3 e4 9.Nd4 exd3
10.exd3 h6 11.Rb1 Nxd4 12.cxd4 ) 7.Ng5 ( 7.Ne1 Bxc3 8.dxc3 h6 ( 8...d6 9.Nc2
Re8 10.Bg5 h6 11.Bxf6 Qxf6 12.Ne3 Re5 ( 12...Bf5 13.f4 ) 13.Qb3 Rb8 14.Rad1 b6
) 9.Nc2 b6 ( 9...d6 10.Ne3 Re8 11.Qc2 Bd7 12.Bd2 a5 13.Rae1 a4 14.f4 ) 10.Ne3
Bb7 11.Nd5 Ne5 12.b3 Re8 ) 7...Bxc3 8.bxc3 Re8 9.d3 ( 9.f3 exf3 ( 9...e3 10.d3
d5 11.Qb3 ( 11.cxd5 Nxd5 12.Ne4 ) 11...Na5 12.Qa3 c5 ) 10.Nxf3 d5 11.d4 Ne4
12.Qc2 dxc4 ) 9...exd3 10.exd3 d6 11.Rb1 h6 12.Ne4 Nxe4 ) ( 1.Nf3 d5 2.c4 ) (
1.b3 ) ( 1.f4 ) 1...c5 {The most popular and the best-scoring response to
White’s 1.e4.} ( 1...e5 2.Nf3 ( 2.f4 exf4 3.Nf3 g5 ( 3...d6 4.d4 g5 5.h4 g4
6.Ng1 Bh6 ( 6...f5 7.Nc3 Nf6 8.Bxf4 fxe4 9.Qd2 d5 10.Nb5 Na6 ) 7.Ne2 Qf6 8.Nbc3
c6 9.g3 fxg3 10.Nxg3 Bxc1 ) ( 3...Ne7 4.d4 d5 5.Nc3 dxe4 6.Nxe4 Nd5 7.Bc4 Be7
8.O-O O-O 9.Ne5 Be6 10.Qh5 Nb6 ) ( 3...Nf6 4.e5 Nh5 5.Be2 ( 5.Qe2 Be7 6.d4 O-O
7.g4 fxg3 8.Qg2 d6 9.hxg3 Bg4 10.Bd3 dxe5 ) ( 5.d4 d5 6.Be2 g5 7.O-O Rg8 8.c4
c6 9.Nc3 Be6 10.cxd5 cxd5 ) 5...d6 6.O-O dxe5 7.Nxe5 Bc5+ 8.Kh1 Nf6 9.c3 Bd6
10.d4 Bxe5 ) ( 3...d5 4.exd5 Nf6 ( 4...Bd6 5.d4 Ne7 6.c4 Ng6 7.Be2 O-O 8.O-O b6
9.Nc3 c6 10.dxc6 Nxc6 ) 5.Nc3 ( 5.Bb5+ c6 6.dxc6 Nxc6 7.d4 Bd6 8.Qe2+ Be6 9.Ng5
O-O 10.Nxe6 fxe6 ) ( 5.c4 c6 6.d4 Bb4+ 7.Nc3 cxd5 8.Bxf4 O-O 9.Bd3 dxc4 10.Bxc4
Nd5 ) 5...Nxd5 6.Nxd5 Qxd5 7.d4 Be7 8.Bd3 g5 9.Qe2 Bf5 10.O-O Nc6 ) ( 3...Be7
4.Bc4 ( 4.Nc3 Bh4+ 5.Ke2 d5 6.Nxd5 Nf6 7.Nxf6+ Qxf6 8.d4 Bg4 9.Qd2 Nc6 10.c3 g5
) 4...Nf6 5.e5 Ng4 6.O-O Nc6 7.d4 d5 8.exd6 Bxd6 9.Qe1+ Kf8 10.Nc3 Bf5 ) 4.h4 (
4.Bc4 Bg7 ( 4...g4 5.O-O ( 5.Ne5 Qh4+ 6.Kf1 Nc6 7.Bxf7+ ( 7.Nxf7 ) 7...Ke7
8.Nxc6+ dxc6 9.Bb3 Nf6 10.d3 ) ( 5.Bxf7+ ) 5...gxf3 6.Qxf3 Qf6 7.e5 Qxe5 8.d3 (
8.Bxf7+ Kxf7 9.d4 Qf5 10.g4 Qg6 11.Bxf4 Nf6 ) 8...Bh6 9.Nc3 Ne7 10.Bd2 Nbc6
11.Rae1 Qf5 ) 5.h4 ( 5.O-O h6 6.d4 d6 7.c3 ( 7.g3 Bh3 8.Rf2 Nc6 9.Bb5 fxg3 )
7...Nc6 ( 7...Nf6 8.e5 dxe5 9.Nxe5 O-O 10.Qb3 Qe8 11.Ng6 b5 12.Bxb5 Qe4 ) 8.b4
( 8.g3 Bh3 ( 8...g4 9.Nh4 f3 10.Na3 Bf6 11.Nf5 Bxf5 12.exf5 d5 ) 9.gxf4 Qd7
10.Rf2 Nf6 ) 8...Nf6 9.Qb3 O-O 10.Nbd2 Qe7 11.Bd3 Bg4 ) 5...h6 6.d4 d6 7.c3 (
7.hxg5 hxg5 8.Rxh8 Bxh8 9.Nc3 Nc6 ) 7...Nc6 8.O-O Bg4 ( 8...g4 9.Nh2 ( 9.Bxf4 )
9...f3 10.gxf3 Qxh4 11.f4 ) ( 8...Qe7 9.b4 Bg4 10.Qa4 Kf8 11.e5 ) 9.Qb3 Na5
10.Bxf7+ Kf8 11.Qa4 Kxf7 ) ( 4.h3 Nc6 5.Nc3 Bg7 6.d4 d6 7.Bc4 h6 8.a3 Nf6 9.O-O
O-O 10.Re1 Nh5 ) 4...g4 5.Ne5 ( 5.Ng5 d5 ( 5...h6 6.Nxf7 Kxf7 7.d4 f3 8.Be3 d5
9.Nc3 ) 6.d4 f6 7.Nh3 f3 8.Nf4 dxe4 ) 5...Nf6 ( 5...Bg7 6.d4 Nf6 ( 6...d6
7.Nxg4 Bxg4 8.Qxg4 Bxd4 9.Nc3 ) 7.Nxg4 Nxe4 8.Nc3 d5 ( 8...Ng3 9.Bxf4 Qe7+
10.Kd2 Nxh1 11.Nd5 Qxh4 12.Qe1+ ) 9.Bxf4 O-O 10.Nxe4 dxe4 11.Nh6+ Kh8 ) (
5...d6 6.Nxg4 Nf6 7.Nxf6+ ( 7.Nf2 Nc6 8.d4 Bh6 9.Be2 Qe7 10.Nc3 Bd7 11.Bf3
O-O-O 12.a3 ( 12.Ne2 d5 ) 12...Nxe4 ) 7...Qxf6 8.Nc3 c6 ( 8...Be6 9.Qe2 Nd7
10.b3 ) 9.Qf3 Rg8 10.Qf2 Bg4 11.d3 Bh6 ) 6.d4 ( 6.Bc4 d5 7.exd5 Bd6 8.d4 O-O
9.O-O Nh5 ) ( 6.Nxg4 Nxe4 7.d3 Ng3 8.Bxf4 Nxh1 9.Qe2+ Qe7 10.Nf6+ Kd8 11.Bxc7+
Kxc7 12.Nd5+ Kd8 13.Nxe7 Bxe7 ) 6...d6 7.Nd3 Nxe4 8.Bxf4 Qe7 9.Be2 ( 9.Qe2 Nc6
10.c3 Bf5 11.Nd2 O-O-O 12.O-O-O Re8 ) 9...Nc6 ( 9...Bg7 10.Nc3 Bxd4 11.Nd5 Qd8
12.c3 ) 10.c3 Bf5 11.d5 Nb8 ) ( 2.Nc3 Nf6 ( 2...Nc6 3.Bc4 ( 3.f4 exf4 4.Nf3 g5
5.d4 g4 6.Bc4 gxf3 7.O-O d5 8.exd5 Bg4 9.Qd2 Nce7 10.Qxf4 Qd7 ) 3...Bc5 4.Qg4
g6 5.Qf3 Nf6 6.Nge2 d6 7.d3 Bg4 8.Qg3 h6 9.f4 Bxe2 10.Nxe2 ) ( 2...Bc5 3.Nf3 d6
4.d4 exd4 5.Nxd4 Nf6 6.Bg5 h6 7.Bh4 O-O 8.Nb3 Bb6 9.Bd3 Re8 10.O-O Be6 ) 3.Bc4
Nxe4 ( 3...Nc6 4.d3 Na5 5.Nge2 Nxc4 6.dxc4 Bc5 7.O-O c6 8.Qd3 d6 9.b3 Be6
10.Na4 Nd7 11.Nxc5 Nxc5 ) ( 3...Bb4 4.f4 Nxe4 5.Qh5 O-O 6.fxe5 ) 4.Qh5 Nd6
5.Bb3 Be7 6.Nf3 Nc6 7.Nxe5 g6 8.Qe2 Nd4 9.Qd3 Nxb3 10.axb3 Nf5 11.O-O d6 ) (
2.d4 exd4 3.c3 ) ( 2.Bc4 ) 2...Nc6 ( 2...Nf6 3.Nxe5 ( 3.d4 Nxe4 ( 3...exd4 4.e5
) 4.Bd3 d5 5.Nxe5 Nd7 6.Nxd7 Bxd7 7.O-O Qh4 8.c4 O-O-O 9.c5 g5 10.Nc3 Bg7 11.g3
Qh3 ) 3...d6 4.Nf3 Nxe4 5.d4 ( 5.Qe2 Qe7 6.d3 Nf6 7.Bg5 Qxe2+ 8.Bxe2 Be7 9.Nc3
c6 10.O-O-O Na6 11.Rhe1 Nc7 ) 5...d5 6.Bd3 Be7 7.O-O Nc6 8.c4 Nb4 9.Be2 O-O
10.Nc3 Be6 11.Be3 Bf5 12.Qb3 c6 ) ( 2...d6 3.d4 Nf6 4.Nc3 Nbd7 5.Bc4 Be7 6.O-O
O-O 7.a4 c6 8.Re1 b6 9.Bg5 a6 10.dxe5 Nxe5 ) ( 2...f5 ) 3.Bc4 ( 3.Bb5 a6 (
3...g6 ) 4.Ba4 ( 4.Bxc6 ) 4...Nf6 5.O-O Be7 6.Re1 b5 7.Bb3 d6 ( 7...O-O 8.c3 (
8.h3 Bb7 9.d3 d6 10.a3 Nb8 11.Nbd2 Nbd7 12.Nf1 c5 13.Ng3 Rc8 14.Qe2 Qc7 15.Nf5
Bd8 16.Bg5 c4 ) 8...d5 9.exd5 Nxd5 10.Nxe5 Nxe5 11.Rxe5 c6 12.d4 Bd6 13.Re1 Qh4
14.g3 Qh3 15.Be3 Bg4 16.Qd3 Rae8 ) 8.c3 O-O 9.h3 Na5 ( 9...Nb8 10.d4 Nbd7
11.Nbd2 Bb7 12.Bc2 Re8 13.Nf1 Bf8 14.Ng3 g6 15.a4 c5 16.d5 c4 17.Bg5 h6 ) (
9...Bb7 10.d4 Re8 11.a4 h6 12.Nbd2 Bf8 13.Bc2 exd4 14.cxd4 Nb4 15.Bb1 c5 16.d5
Nd7 17.Ra3 c4 18.axb5 axb5 ) 10.Bc2 c5 11.d4 Qc7 12.Nbd2 cxd4 13.cxd4 ) ( 3.d4
exd4 4.c3 ( 4.Nxd4 Nf6 ( 4...Bc5 5.Be3 Qf6 6.c3 Nge7 7.Bc4 Ne5 8.Be2 ) 5.Nc3
Bb4 6.Nxc6 bxc6 7.Bd3 d5 8.exd5 cxd5 9.O-O O-O 10.Bg5 c6 11.Qf3 Be7 12.Rae1 Re8
13.Ne2 Bg4 14.Qf4 Bxe2 15.Rxe2 Nh5 ) ( 4.Bc4 Bc5 5.c3 dxc3 6.Bxf7+ Kxf7 7.Qd5+
Kf8 8.Qxc5+ Qe7 9.Qxe7+ Ngxe7 10.Nxc3 d5 11.exd5 Nb4 ) ) ( 3.Nc3 Nf6 4.Bb5 Bb4
5.O-O O-O 6.d3 Bxc3 7.bxc3 d5 8.exd5 Qxd5 9.Bc4 Qa5 10.Rb1 a6 11.Re1 b6 ) (
3.c3 ) 3...Bc5 ( 3...Nf6 4.Ng5 d5 5.exd5 Na5 6.Bb5+ c6 7.dxc6 bxc6 8.Be2 h6
9.Nf3 ( 9.Nh3 Bc5 ( 9...Bd6 10.d3 O-O ) 10.O-O O-O 11.d3 Nb7 12.Nc3 Nd5 13.Bf3
Bb6 14.Qe2 Re8 15.Re1 Nc5 16.Nf4 Nb4 ) 9...e4 10.Ne5 Bd6 11.d4 exd3 12.Nxd3 Qc7
13.b3 O-O 14.Bb2 Nd5 15.Nc3 Nf4 16.O-O Nxd3 17.Bxd3 Bxh2+ 18.Kh1 Be5 19.Qh5 f5
) 4.b4 ( 4.c3 Nf6 5.d4 exd4 6.cxd4 Bb4+ 7.Nc3 Nxe4 ( 7...d5 8.exd5 Nxd5 9.O-O
Be6 ( 9...Nxc3 10.bxc3 Be7 11.Re1 ( 11.Bf4 ) 11...O-O 12.Ne5 Nxe5 13.Rxe5 Bf6
14.Rh5 ( 14.Re1 ) 14...g6 15.Bd3 Be6 ( 15...gxh5 16.Qxh5 Re8 17.Qxh7+ Kf8
18.Ba3+ ) ) ( 9...Bxc3 10.bxc3 O-O 11.Qc2 h6 12.Re1 Be6 13.Bxh6 ) ( 9...Nb6
10.Re1+ Be7 11.Bb3 ) 10.Bg5 Be7 11.Bxd5 Bxd5 12.Nxd5 Qxd5 13.Bxe7 Nxe7 14.Re1
f6 ) ( 7...O-O 8.e5 Ne4 9.O-O Bxc3 10.bxc3 d5 ) 8.O-O Bxc3 ( 8...Nxc3 9.bxc3 d5
10.cxb4 dxc4 11.Re1+ Ne7 12.Bg5 f6 13.Qe2 Bg4 ( 13...fxg5 14.Qxc4 ) ( 13...O-O
14.Qxe7 fxg5 15.Qc5 ) 14.Bf4 Kf7 ) 9.d5 ( 9.bxc3 d5 10.Ba3 dxc4 11.Re1 Be6
12.Rxe4 Qd5 13.Qe2 O-O-O 14.Ne5 Rhe8 ) 9...Bf6 ( 9...Ne7 10.bxc3 O-O 11.Re1 Nd6
12.Bd3 h6 13.c4 ) ( 9...Ba5 10.dxc6 bxc6 11.Ne5 Nd6 12.Qg4 ) ( 9...Nd6 ) (
9...Na5 ) ( 9...Ne5 10.bxc3 Nxc4 11.Qd4 O-O ( 11...Ncd6 12.Qxg7 Qf6 13.Qxf6
Nxf6 14.Re1+ Kf8 15.Bh6+ Kg8 16.Re5 Nfe4 17.Re1 ) ( 11...f5 12.Qxc4 d6 13.Nd4
O-O 14.f3 Nf6 ) 12.Qxe4 ( 12.Qxc4 Nd6 13.Qf4 Re8 14.Re1 Rxe1+ 15.Nxe1 b5 )
12...b5 13.a4 c6 14.axb5 cxb5 ) 10.Re1 Ne7 11.Rxe4 d6 12.Bg5 Bxg5 13.Nxg5 h6 (
13...O-O 14.Nxh7 Kxh7 15.Qh5+ Kg8 16.Rh4 f5 17.Rh3 f4 18.Qh7+ Kf7 19.Qh5+ Kg8 (
19...g6 20.Qh7+ Ke8 21.Re1 Bxh3 22.Bb5+ Bd7 23.Qxg6+ Rf7 24.Qg8+ ) 20.Qh7+ )
14.Qe2 hxg5 ) 4...Bxb4 ( 4...Bb6 5.a4 a6 6.Nc3 Nf6 7.Nd5 Nxd5 8.exd5 Nd4 9.a5
Ba7 10.d6 cxd6 11.O-O O-O 12.Nxd4 Bxd4 ) 5.c3 Ba5 6.O-O ( 6.d4 exd4 7.O-O Nge7
8.cxd4 d5 9.exd5 Nxd5 10.Ba3 Be6 11.Bb5 f6 ( 11...Bb4 12.Bxc6+ bxc6 13.Bxb4
Nxb4 ) ) 6...d6 ( 6...Qf6 ) ( 6...Nge7 ) ( 6...Nf6 7.d4 Nxe4 8.Nxe5 O-O 9.Ba3
d6 ) 7.d4 Bb6 ( 7...exd4 8.cxd4 Bb6 9.Nc3 Bg4 ( 9...Na5 ) ) 8.dxe5 dxe5 9.Qb3 (
9.Qxd8+ Nxd8 10.Nxe5 Be6 11.Be2 Ne7 12.Nc4 Ndc6 13.Bf4 ) 9...Qf6 10.Bg5 Qg6
11.Bd5 Nge7 12.Bxe7 Kxe7 ) ( 1...e6 2.d4 ( 2.d3 ) ( 2.Nf3 ) ( 2.Ne2 ) 2...d5 (
2...c5 ) ( 2...b6 ) 3.Nc3 ( 3.Nd2 Nf6 4.e5 Nfd7 5.Bd3 c5 6.c3 Nc6 7.Ne2 cxd4
8.cxd4 f6 9.exf6 Nxf6 10.O-O Bd6 11.Nf3 Qc7 12.Bg5 O-O 13.Bh4 e5 14.dxe5 Nxe5 )
( 3.e5 c5 4.c3 ( 4.Nf3 cxd4 5.Bd3 Nc6 6.O-O Nge7 7.Bf4 Ng6 8.Bg3 Be7 9.Nbd2 f5
10.exf6 gxf6 11.Nh4 f5 12.Nxg6 hxg6 ) 4...Nc6 5.Nf3 Qb6 6.Be2 cxd4 7.cxd4 Nh6
8.Nc3 Nf5 9.Na4 Bb4+ 10.Bd2 Qa5 11.Bc3 b5 12.a3 Bxc3+ ) ( 3.exd5 exd5 4.Bd3 Bd6
5.c3 Nc6 6.Nf3 Nge7 7.O-O Bg4 8.Re1 Qd7 9.Nbd2 O-O 10.h3 Bf5 ) 3...Bb4 (
3...Nf6 4.Bg5 ( 4.e5 Nfd7 5.f4 c5 6.Nf3 Nc6 7.Be3 Qb6 8.Na4 Qa5+ 9.c3 cxd4
10.b4 Nxb4 11.cxb4 Bxb4+ 12.Bd2 Bxd2+ 13.Nxd2 b6 ) 4...Be7 ( 4...Bb4 5.e5 h6
6.Bd2 Bxc3 7.bxc3 Ne4 8.Qg4 g6 9.Bd3 Nxd2 10.Kxd2 c5 11.Nf3 Nc6 12.Qf4 Qa5
13.dxc5 Qxc5 ) ( 4...dxe4 5.Nxe4 Be7 6.Bxf6 Bxf6 7.Nf3 O-O 8.Qd2 b6 9.Nxf6+
Qxf6 10.Bd3 Bb7 11.Ng5 h6 12.Nh7 Qxd4 13.Nxf8 Kxf8 ) 5.e5 Nfd7 6.Bxe7 Qxe7 7.f4
O-O 8.Nf3 c5 9.Qd2 Nc6 10.O-O-O Nb6 11.Qe3 cxd4 12.Nxd4 Nxd4 13.Rxd4 Bd7 14.h4
) ( 3...dxe4 ) 4.e5 ( 4.exd5 ) ( 4.Ne2 ) 4...c5 ( 4...Ne7 ) 5.a3 Bxc3+ 6.bxc3
Ne7 ( 6...Qc7 ) ( 6...Qa5 7.Bd2 ( 7.Qd2 ) 7...Qa4 ( 7...Ne7 ) ( 7...cxd4 )
8.Qb1 ( 8.Qg4 g6 ( 8...Kf8 9.Qd1 ( 9.h4 ) ( 9.Nf3 ) 9...b6 ( 9...Ne7 ) 10.c4 (
10.dxc5 ) ( 10.h4 Ba6 ( 10...Ne7 11.h5 h6 12.Rh4 Ba6 13.Bxa6 Nxa6 14.Rf4 ) (
10...Nc6 ) 11.Bxa6 ( 11.Nf3 ) ( 11.h5 ) ( 11.Rh3 ) 11...Nxa6 ( 11...Qxa6 )
12.h5 ( 12.Nf3 ) 12...h6 ( 12...Rc8 ) 13.Rh4 ( 13.Nf3 ) 13...Ne7 ( 13...c4 ) (
13...Rc8 ) ) ( 10.Nf3 ) 10...Ba6 ( 10...Ne7 ) ( 10...dxc4 ) ( 10...Nd7 )
11.dxc5 ( 11.cxd5 ) ( 11.c3 ) 11...bxc5 ( 11...Bxc4 ) ( 11...Nd7 ) 12.cxd5 (
12.c3 ) 12...Bxf1 ( 12...exd5 ) 13.Kxf1 exd5 ( 13...Qc4+ ) 14.Nf3 ( 14.f4 ) ) (
8...Ne7 ) 9.Qd1 ( 9.Nf3 ) ( 9.Ra2 ) ( 9.Qf4 ) ( 9.Rc1 ) 9...b6 ( 9...Nc6 ) (
9...cxd4 ) ( 9...c4 ) 10.Nf3 ( 10.h4 ) ( 10.c4 ) 10...Ba6 ( 10...Nc6 ) 11.Bxa6
( 11.Bd3 ) 11...Qxa6 ( 11...Nxa6 ) 12.a4 ( 12.h4 ) ( 12.dxc5 ) 12...Nc6 13.Qb1
) ( 8.Nf3 ) ( 8.h4 ) 8...c4 ( 8...a6 ) 9.h4 ( 9.Ne2 ) ( 9.Nh3 ) ( 9.Nf3 )
9...Nc6 ( 9...Ne7 ) 10.h5 ( 10.Nf3 ) 10...h6 ( 10...Bd7 ) 11.Ne2 ( 11.Nf3 ) (
11.f4 ) 11...Bd7 ( 11...Nge7 ) 12.Nf4 ( 12.g3 ) 12...O-O-O ( 12...Nge7 ) 13.g3
Nge7 ( 13...f6 ) 14.Bh3 Kb8 ( 14...Rdf8 ) ) 7.Qg4 ( 7.Nf3 Nbc6 8.Be2 Qa5 9.Bd2
Bd7 10.O-O c4 11.Ng5 h6 12.Nh3 Ng6 ) 7...Qc7 8.Qxg7 Rg8 9.Qxh7 cxd4 10.Ne2 Nbc6
11.f4 dxc3 12.Qd3 Bd7 13.Nxc3 a6 14.Rb1 Na5 15.h4 Nf5 ) ( 1...c6 2.d4 ( 2.Nc3
d5 3.Nf3 Bg4 4.h3 Bxf3 5.Qxf3 Nf6 6.d3 e6 7.Bd2 Nbd7 8.g4 Bb4 9.g5 Ng8 10.h4 d4
11.Nb1 Qb6 ) 2...d5 3.Nc3 ( 3.exd5 cxd5 4.c4 Nf6 5.Nc3 Nc6 6.Bg5 Be6 7.a3 Qd7
8.b4 dxc4 9.Bxf6 gxf6 10.d5 O-O-O 11.Bxc4 ( 11.dxe6 Qxe6+ 12.Qe2 Nd4 ) 11...Ne5
12.Bb5 Qc7 ) ( 3.e5 Bf5 4.Nf3 e6 5.Be2 Ne7 6.O-O Nd7 7.Nh4 Bg6 8.Nd2 c5 9.c3
Nc6 10.Nxg6 hxg6 11.Nf3 Be7 12.g3 Qb6 ) 3...dxe4 4.Nxe4 Bf5 ( 4...Nd7 5.Bd3 (
5.Ng5 Ndf6 6.N1f3 Bg4 7.h3 Bxf3 8.Nxf3 e6 9.g3 Bd6 10.Bg2 Ne7 11.O-O O-O 12.Qe2
Qc7 13.c4 b6 ) 5...Ngf6 6.Ng5 e6 7.N1f3 Bd6 8.Qe2 h6 9.Ne4 Nxe4 10.Qxe4 Nf6
11.Qe2 Qc7 12.Bd2 b6 13.O-O-O Bb7 ) 5.Ng3 Bg6 6.h4 h6 7.Nf3 Nd7 8.h5 Bh7 9.Bd3
Bxd3 10.Qxd3 Qc7 11.Bd2 e6 12.O-O-O Ngf6 13.Ne4 O-O-O 14.g3 Nxe4 15.Qxe4 Nf6
16.Qe2 Bd6 17.c4 c5 ) ( 1...d6 2.d4 Nf6 ) ( 1...g6 2.d4 Bg7 ) ( 1...d5 2.exd5
Qxd5 ( 2...Nf6 3.d4 Nxd5 ( 3...Qxd5 4.Nc3 Qa5 ) 4.Nf3 g6 5.c4 Nb6 6.Nc3 Bg7
7.c5 N6d7 8.Bc4 O-O 9.O-O c6 10.Re1 Nf6 ) 3.Nc3 Qa5 4.d4 Nf6 5.Nf3 Bg4 6.h3 Bh5
7.g4 Bg6 8.Ne5 e6 9.Bg2 c6 10.h4 Be4 ) ( 1...Nf6 2.e5 Nd5 3.d4 d6 4.Nf3 ( 4.c4
Nb6 5.exd6 ( 5.f4 dxe5 6.fxe5 Nc6 ( 6...c5 7.d5 e6 8.Nc3 exd5 9.cxd5 c4 10.Nf3
Bb4 11.Bxc4 Bxc3+ 12.bxc3 Nxc4 13.Qa4+ Nd7 14.Qxc4 Nb6 ) 7.Be3 Bf5 8.Nc3 e6
9.Nf3 Be7 10.d5 exd5 11.cxd5 Nb4 12.Nd4 Bd7 13.e6 fxe6 14.dxe6 Bc6 ) 5...cxd6
6.Nf3 g6 7.Be2 Bg7 8.O-O O-O 9.h3 Nc6 10.Nc3 Bf5 11.Be3 d5 12.c5 Nc4 13.Bxc4
dxc4 ) 4...Bg4 5.Be2 e6 6.O-O Be7 7.c4 Nb6 8.h3 Bh5 9.Nc3 O-O 10.Be3 a5 11.exd6
cxd6 12.Qb3 N8d7 ) ( 1...Nc6 ) 2.Nf3 ( 2.Nc3 ) ( 2.c3 ) ( 2.d4 ) ( 2.d3 ) (
2.f4 ) 2...d6 ( 2...Nc6 ) ( 2...e6 ) ( 2...g6 ) ( 2...a6 ) ( 2...Nf6 ) 3.d4 (
3.Bb5+ ) ( 3.c3 ) ( 3.Nc3 ) ( 3.Bc4 ) ( 3.g3 ) 3...cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 a6
{The Najdorf, Black’s most-popular approach to the Sicilian.} ( 5...Nc6 {The
Classical Variation.} 6.Bg5 {The Richter-Rauzer Attack.} ( 6.Bc4 e6 ( 6...Qb6 )
( 6...Bd7 ) ) ( 6.Be2 ) 6...e6 7.Qd2 a6 8.O-O-O Bd7 ( 8...h6 ) 9.f4 ( 9.f3 )
9...b5 10.Bxf6 gxf6 11.Kb1 ) ( 5...g6 {The Dragon Variation.} 6.Be3 ( 6.Be2 )
6...Bg7 7.f3 O-O ( 7...Nc6 ) 8.Qd2 ( 8.Bc4 ) 8...Nc6 9.Bc4 Bd7 10.O-O-O (
10.Bb3 ) 10...Rc8 ( 10...Ne5 ) 11.Bb3 Ne5 12.h4 h5 13.Bg5 ( 13.Bh6 ) 13...Rc5
14.Kb1 b5 15.g4 a5 ( 15...hxg4 16.h5 Nxh5 17.Nd5 Re8 18.Rxh5 gxh5 19.Qh2 ) ) (
5...e6 ) 6.Bg5 {This was formerly the main line against the Najdorf.} ( 6.Be3
e5 {Seizing a quick initiative by threatening the Nd4.} ( 6...e6 ) ( 6...Ng4 )
7.Nb3 Be6 ( 7...Be7 ) 8.f3 Be7 9.Qd2 O-O ( 9...Nbd7 ) 10.O-O-O Nbd7 11.g4 b5
12.g5 b4 13.Ne2 Ne8 14.f4 a5 15.f5 a4 16.fxe6 ( 16.Nbd4 exd4 17.Nxd4 b3 18.Kb1
bxc2+ 19.Nxc2 Bb3 20.axb3 axb3 21.Na3 Ne5 ) ) ( 6.Be2 e5 ( 6...e6 ) 7.Nb3 Be7
8.O-O O-O 9.Be3 ( 9.Kh1 ) 9...Be6 10.Qd2 Nbd7 11.a4 Rc8 12.a5 Qc7 13.Rfd1 Rfd8
14.Qe1 h6 ( 14...Qc6 ) ) ( 6.Bc4 e6 7.Bb3 b5 ( 7...Nbd7 8.f4 Nc5 9.f5 Be7
10.Qf3 O-O 11.O-O e5 12.Nde2 ) ( 7...Be7 ) 8.O-O Be7 9.Qf3 ( 9.f4 O-O 10.e5
dxe5 11.fxe5 Nfd7 12.Qh5 ( 12.Be3 Nxe5 13.Qh5 Nbc6 14.Nxc6 Nxc6 15.Rf3 g6
16.Qh6 f6 ( 16...f5 17.Rd1 ) ) ( 12.Bf4 ) ( 12.Nf3 ) 12...Nc6 13.Nxc6 Qb6+
14.Be3 Qxc6 15.Rf3 Bb7 ) ( 9.a3 ) ( 9.Be3 ) 9...Qc7 ( 9...Qb6 10.Be3 Qb7 11.Qg3
) 10.Qg3 O-O 11.Bh6 Ne8 12.Rad1 Bd7 13.Nf3 Nc6 14.Bf4 Rd8 ( 14...Qb7 ) 15.e5
dxe5 16.Nxe5 Nxe5 17.Bxe5 Qb7 ) ( 6.h3 e6 ( 6...e5 ) 7.g4 Be7 8.Bg2 ( 8.g5 Nfd7
9.h4 ) 8...Nbd7 9.Be3 ) ( 6.f4 ) ( 6.g3 ) 6...e6 ( 6...Nbd7 ) 7.f4 Be7 (
7...Qb6 ) ( 7...Nbd7 ) ( 7...Qc7 ) ( 7...h6 {Creating a weakness on g6 that needs some
attention. This move also led to the brilliant game by Svetozar
Gligoric vs. Milko Bobotsov, Hastings, 1959. Giligoric’s queen sacrifice beginning with
12.e5 was true Double Exclam material. Gligoric went on to win the tournament with 7.5/9.
Bobotsov finished in fourth place. Gligoric was a Serbian and Yugoslav chess grandmaster
(and musician!). He won the championship of Yugoslavia a record twelve times, and is
considered the best player ever from Serbia. In 1958, he was declared the best athlete
of Yugoslavia. Not only was Gligoric one of the top players in the world, he was among
the world’s most popular players as well, owing to his globe-trotting tournament schedule
and a particularly engaging personality. Gligoric was born in Belgrade to a poor family.
He was first exposed to chess as a small child, when he watched customers play at a
neighborhood bar. He carved his first chess set from wine-bottle corks. Gligoric died on
August 14, 2012, of a stroke, at the age of 89. }) 8.Qf3 Qc7 ( 8...h6 ) ( 8...Nbd7 )
( 8...Qa5 ) 9.O-O-O Nbd7 10.g4 b5 11.Bxf6 Nxf6 12.g5 Nd7 13.f5 ( 13.a3 )
13...Bxg5+ ( 13...Nc5 14.f6 gxf6 15.gxf6 Bf8 ) 14.Kb1 Ne5 15.Qh5 Qd8 ( 15...Qe7
) 16.h4 *